Chu Nguyên thông bảo 5

Trần Minh Tông, vị hoàng đế thứ 5 của triều Trần lên ngôi từ tháng 4/1314 đến tháng 5/1329. Thời kỳ của ông và thời kỳ của cha ông (Trần Anh Tông) được coi là thời kỳ hưng thịnh của nhà Trần, được sử sách gọi là Anh Minh Thịnh Thế.

Ông có hai niên hiệu:

- Đại Khánh (1314-1323)

- Khai Thái (1324-1329)

Tiền cổ Khai Thái nguyên bảo, được cho đúc dưới thời Trần Minh Tông bằng đồng là một trong những loại tiền khá hiếm của vương triều Trần. Đến nay các nhà sưu tập đã xác nhận có nhiều loại tiền Khai Thái nguyên bảo khác nhau về thư pháp, một số loại có chữ Trần ghi ở đăng sau đồng tiền ở phía trên lỗ vuông. Tiền Khai Thái có nét đúc khỏe, phần lớn dày dặn, rất nhiều đồng bị lệch khuôn. Ngoài tiền Khai Thái nguyên bảo cỡ nhỏ, một số nhà sưu tập có ghi nhận sự tồn tại của tiền Khai Thái nguyên bảo loại lớn, mặt sau có chữ Đương Ngũ hoặc Đương Thập

Ngoài tiền Khai Thái nguyên bảo, ở Việt Nam có phát lộ một số đồng Đại Khánh nguyên bảo bằng chì, đường kính gần 30mm và độ dày khoảng 4,5mm. Trang 60 sách Tiền cổ Việt Nam của Lục Đức Thuận và Võ Quốc Kỵ có đoạn viết

----

Kim loại dùng để đúc tiền Việt từ nhà Đinh là một hợp kim có kim loại đồng là thành phần chính, tuy nhiên đến thế kỷ 14, vua nhà Trần lần đầu tiên đã dùng kim loại khác để đúc tiền thử. Sử cổ của ta ghi là “diên tiền” gọi là tiền chì, và bản dịch gọi là tiền kẽm, nhưng không rõ chính xác thành phần của hợp kim này ra sao. Tuy nhiên, chắc chắn không phải tiền bằng kẽm, vì kim loại kẽm mãi đến thế kỷ 19 mới tinh luyện được. Sử Việt chép “Đến đời vua Trần Minh Tông, niên hiệu Đại Khánh năm thứ 10, tức năm 1323, tháng 11, vua cho đúc tiền kẽm lần đầu trong nước”. Tỷ giá giữa tiền này so với tiền đồng hồi đó ra sao, không thấy sử nói đến. Nhưng kỳ lạ là chỉ một năm sau, vào tháng 12, vua lại ra lệnh cấm dùng tiền này. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử tiền tệ của Việt Nam tiền kẽm được nhắc đến. Tiền kẽm hay tiền chì, tiền thiếc? Có thể đây là thứ hợp kim thiếc, chì mà người Chiêm Thành đã biết đến trong khi giao thương với Chân Lạp vào thời đó…
----

Vua Trần Minh Tông có thực sự cho đúc tiền chì Đại Khánh nguyên bảo hay không thì vẫn còn là điều tranh cãi. Đồng tiền Đại Khánh nguyên bảo bằng chì, hậu Đương Thập liệu chăng có phải là tiền cổ mệnh giá lớn nhà Trần? Nhà sưu tập Nguyễn Minh Trí đã từng chia sẻ hai đồng đại tiền Khai Thái nguyên bảo hậu Đương Ngũ và Đương Thập, tiền vớt sông nhưng nét phong hoá và độ chuẩn cổ thì không phải bàn cãi. Vậy thời Trần Minh Tông phải chăng đã từng tồn tại tiền mệnh giá lớn? Và nếu tồn tại tiền Khai Thái nguyên bảo bằng đồng mệnh giá lớn như vậy thì tại sao lại không thể tồn tại tiền Đại Khánh thông bảo mệnh giá lớn, trong khi sử Việt đã ghi nhận vào niên hiệu Đại Khánh, vua cho đúc "diên tiền"!!

(https://thegioicotien.com)