Mạc Thái Tổ (1483 – 1541) tên húy là Mạc Đăng Dung là nhà chính trị, hoàng đế sáng lập ra triều Mạc trong lịch sử Việt Nam. Trong thời kỳ trị vị của mình, ông lấy niên hiệu Minh Đức.
Các nhà nghiên cứu và sưu tập tiền cổ đều rất quen với đồng xu cổ Minh Đức thông bảo, được đúc đẹp với thư pháp khải thư chuẩn chỉ như tiền của nhà Lê sơ và đều công nhận Minh Đức thông bảo là tiền cổ nhà Mạc. Ngoài Minh Đức thông bảo, ở Việt Nam còn có phát lộ một số tiền cổ Minh Đức nguyên bảo, với chữ Nguyên viết như kiểu tiền Bắc Tống, tiền mỏng hơn và chữ cũng như gờ tiền, gờ lỗ không nổi sâu như tiền nhà Lê sơ. Các nhà nghiên cứu Nhật Bản xếp tiền cổ Minh Đức nguyên bảo vào dòng tiền không chính triều, cùng trong bộ Trường tự với những đồng tiền như Tuyên Hòa Hựu Bảo...
BS. Nguyễn Anh Huy, trong tác phẩm Lịch sử tiền tệ Việt Nam - Sơ truy và Lược khảo của mình có đưa ra nhận định rất hay. Dưới đây là một số ý trong bài viết của BS. Nguyễn Anh Huy ở trang 161 và 162.
"----
Về sử thời Mạc, do quan điểm "chính thống" nên các sử quan thời Lê ghi chép rất ít, chỉ có tiền thời Mạc Đăng Dung thì Đại Việt sử ký toàn thư ghi chép như sau: "Năm 1528, Mạc Đăng Dung muốn đổi tiền làm chính lệnh mới, bèn sai đúc tiền Thông Bảo theo cách đúc tiền cũ, nhưng phần nhiều không thành. Sau lại đúc các loại tiền gián pha kẽm và sắt ban hành các xứ trong nước để thông dụng."
...
Trở lại dòng sử trên, ta thấy rằng năm 1528, Mạc Đăng Dung đã cho đúc tiền "Thông Bảo" mà chúng ta đã kết luận là loại tiền Minh Đức thông bảo (số 2) thì lại là "tiền Thông Bảo theo kiểu tiền niên hiệu cũ"! Điều này có nghĩa rằng trước khi đúc tiền "Thông Bảo" (Minh Đức thông bảo) vào năm 1528 thì Mạc Đăng Dung từng đúc một loại tiền Minh Đức (không phải là "Thông Bảo") khác rồi! Vậy đó có phải tiền Minh Đức Nguyên Bảo? Dù rằng tiền Minh Đức Nguyên Bảo có đặc điểm khác biệt với tiền MInh Đức thông bảo nhưng chúng ta cũng có nhiều cơ sở khác để chứng minh được Minh Đức Nguyên Bảo cũng là do Mạc Đăng Dung đúc!
Chúng ta còn nhớ rằng cùng thời với Mạc Đăng Dung, các cuộc khởi nghĩa của họ Trần đã có đúc tiền Trần Công Tân Bảo và Tuyên Hòa Hựu Bảo (xem lại mục II.19). Chính vì tiền Minh Đức Nguyên Bảo cùng đặc điểm của hai loại tiền vừa kể, lại thêm ý nghĩa đoạn sử vừa trích, là những chứng lý để khẳng định thêm tiền Minh Đức Nguyên Bảo là do Mạc Đăng Dung đúc vào năm 1527 và thậm chí còn có thể được đúc trước năm 1527 tức thời còn là An Hưng Vương gia phong cửu tích!
--"
Chúng tôi cho rằng tiền Minh Đức thông bảo được đúc thời Lê Trung Hưng - Mạc, nhưng cụ thể đúc vào thời nào thì không ai có thể chắc. Nhưng quan điểm cũng như các chứng lý trong lịch sử mà nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Huy đưa ra rất xác đáng và có lý.
Hình 1: Đồng xu cổ Minh Đức nguyên bảo
